Λόγος Προοιμιακός

ΣΚΛΗΡΑ  τ' αγωνίσματα των μοναχών.  Να συνηθίσουν να καρτερούν τον αόρατο Θεό, να χτίζουν συνειδήσεις και ν' ανασταίνουν μέσα από τη φθορά του χρόνου κελλία αγιασμένα, για να σώζεται ο άνθρωπος και να αδελφώνονται οι λαοί.  Δύσκολο το άθλημα του Αγιορείτη σήμερα, άλλα κατορθωτό πάντα με τη βοήθεια του Θεού.  Ευλογημένος ο Μυλοπόταμος από τον Όσιο Αθανάσιο, χαραγμένος με ιστορίες, μνήμες, με πατρικά λόγια, ανασαίνει ξανά.  Κτισμένος σ' ένα βράχο, σπάνιο δείγμα οχυρωματικής αρχιτεκτονικής, δεσπόζει ως θεϊκιά βίγλα στη θάλασσα του Αιγαίου.  Στον ιστορικό πύργο του Μυλοποτάμου εθήτευσαν μοναχοί και ιεράρχες που εκόσμησαν την Ορθοδοξία.  Ο αείμνηστος Πατριάρχης Ιωακείμ ο Γ΄ παρέμεινε εξόριστος εδώ επί δώδεκα έτη (1889-1901), ενώ το 1920 ιερουργούσε ως διάκονος ο μετέπειτα Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Αθηναγόρας, υπό τον Γέροντα Χρυσόστομο, πρώην Μητροπολίτη Πελαγονίας.

Το κελλίον του Μυλοποτάμου πρέπει να διασωθή μορφολογικά, αρχιτεκτονικά και πνευματικά.  Αποτελεί μέρος της μεγάλης αγιορείτικης κληρονομιάς.  Δικαιολογίες υπάρχουν και θα υπάρχουν πάντα, για όσα παραλείπουμε να φροντίσουμε για την Ορθοδοξία και τον Ελληνισμό.  Γύρω μας λαοί τυραννισμένοι προσβλέπουν στην ψυχή της Ορθοδοξίας που χτυπά στο Όρος.  Δεν έχουμε καιρό για καθυστερήσεις και προχειρότητες.  Το Όρος εκπέμπει το φως της Ορθοδοξίας σ' όλη την Οικουμένη, και στα ταραγμένα Βαλκάνια στέλνει ελπίδα ειρήνης και σωτηρίας.  Κάθε κελλί που θα ζωντανεύη στέλνοντας την προσευχή των μοναχών στον Ύψιστο, θα θυμίζη πως «πνεύμα θείον μας εποίησεν και πνοή Παντοκράτορος μας διδάσκει».

Έχοντας πίστη στην Παναγία και στον Άγιο Ευστάθιο και με την προτροπή πολλών αδελφών και φίλων μπήκαμε στον μεγάλο αγώνα της αναστήλωσης του ημιερειπωμένου μνημείου αλλά και της αναβίωσης της μοναστικής του, και όχι μόνον, παράδοσης.  Η κλίμακα, όμως, των απαιτουμένων εργασιών υπέρβαινε τις οικονομικές δυνατότητες της μικρής κελλιωτικής μας αδελφότητος.  Γνωρίζοντας τις οικονομικές δυσπραγίες και τις προτεραιότητες της κρατικής μηχανής, προσβλέψαμε περισσότερο στην αρωγή του ανωνύμου φιλοαθωνίτη, του Ορθοδόξου Έλληνα που κατανοεί πως ή Ορθόδοξη Εκκλησία ήταν και θα είναι ή σωστική κιβωτός του Γένους μέσα στις κοσμογονικές μεταβολές που συντελούνται στις μέρες μας.

  Με αγάπη Χριστού,
Μοναχός Επιφάνιος

KΕΛΛΙΟΝ ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΣ
(ΑΓΙΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ)

Περιγραφή προβλήματος

Το κελλίον Μυλοπόταμος (Άγιος Ευστάθιος) ανήκει στην Ι. Μονή Μεγίστης Λαύρας.  Βρίσκεται νότια της Ι. Μονής των Ιβηρών, 40 λεπτά περίπου με τα πόδια, κτισμένος σ' ένα βράχο που δεσπόζει της γύρω θαλάσσιας περιοχής.  Ως μνημείο αποτελεί αξιόλογο δείγμα οχυρωματικής αρχιτεκτονικής.

Πυρήνα του κελλίου συνιστά ο τριόροφος πύργος (μάλλον μεσαιωνικός), βόρεια και βορειοανατολικά του οποίου προσαρτάται μια διόροφη οικοδομή με δωμάτια και βοηθητικούς χώρους και στην στάθμη της αυλής ένας φούρνος.

Ανατολικά του πύργου και νοτιοανατολικά του φούρνου έχει οικοδομηθεί o ναός με το αρχονταρίκι που περιλαμβάνει επίσης κουζίνα, προθάλαμο και δυο δωμάτια με τζάκια.  Το υπόγειο του κτίσματος αυτού, καλαίσθητη θολωτή κατασκευή, χρησιμεύει για κελάρι.

Ένα μέρος του καστρότοιχου (Μπαρμπακάνε) ανατολικά του πύργου, δηλ. προς την θάλασσα, είναι μάλλον μεταγενέστερο της αρχικής του κατασκευής (υπάρχει διαφορά στη δομή της τοιχοποιΐας).  Πιθανόν να κατεδαφίστηκε, όταν κατασκευάστηκε το αρχονταρίκι με το ναΰδριο ή ενσωματώθηκε στο αρχονταρίκι με αλλοιωμένη μορφή.

Στη δυτική πλευρά, το τόξο που υποστήριζε τις τέσσερις επάλξεις του τείχους (στέγη δυτικού μπαρμπακάνε), εφαπτόμενο στον πύργο από τον βορρά είχε διαρραγεί και καταρρεύσει τα 1982 (σύμφωνα με τις μαρτυρίες των μοναχών) παρασύροντας και τις δυο επάλξεις και μέρος της τοιχοποιΐας του εσωτερικού κτίσματος, προσαρτημένου και αυτού στον πύργο.

Το κελλί μορφολογικά εμφανίζεται ως μικρογραφία μοναστηρίου με περιμετρικά κτίσματα και μικρή μακρόστενη (με άξονα Βορράς-Νότος) αυλή, η είσοδος της οποίας είναι τοποθετημένη στη νότια πλευρά του συνόλου, δίπλα στην Ν-Α γωνιά του πύργου.

Η είσοδος είναι κατασκευασμένη χωνευτά από μαλακιά πέτρα σε καμάρα του νοτίου καστρότοιχου.  Η πόρτα στέφεται με τριγωνικό τύμπανο.  Πάνω από την είσοδο έχει κατασκευασθεί κατεχίστρα.

Προσαρτημένο, από τη νότια, στο αρχονταρίκι είναι το πατητήρι (λαδαριό) το οποίο επικοινωνεί με το κελάρι του αρχονταρικιού.

Νότια από το πατητήρι σε απόσταση 1,5 μ. περίπου υπάρχει διόροφο (ισόγειο και ημιϋπόγειο) κτίριο, που προοριζόταν μάλλον για ξενώνας.  Πριν από την πρώτη επέμβαση που έγινε το 1987 και αφορούσε την απομάκρυνση μπάζων από το εσωτερικό του και την ενίσχυση των πιο επικίνδυνων τμημάτων της τοιχοποιΐας του, ο πύργος εσωτερικά ήταν τελείως κατεστραμμένος.  Λείπανε τόσο τα πατώματα όσο και η στέγη.  Πεσμένα δοκάρια και πυκνή βλάστηση στο δάπεδο εμπόδιζαν την πρόσβαση.  Εξωτερικά ο πύργος διετηρείτο σε ικανοποιητική κατάσταση έκτος από την δυτική τοιχοποιΐα η οποία παρουσίαζε αποσύνθεση του υλικού που είχε ως αποτέλεσμα την πτώση λίθων.  Δυο βαθιές ρωγμές διέτρεχαν κάθετα την πλευρά αυτή.  Όπως η πρώτη, έτσι και η δεύτερη επέμβαση είχε χαρακτήρα "πυροσβεστικού" έργου και αφορούσε την περαιτέρω στερέωση της περιμετρικής τοιχοποιΐας με την απαραίτητη πλήρωση των κενών με λίθους σε όλο το ύψος, το εξωτερικό αρμολόγημα στη βάση του πύργου, την προετοιμασία για τα ενέματα και την προετοιμασία της στέψης της τοιχοποιΐας για την υποδοχή της στέγης.  Εκτός από αυτά επισκευάστηκαν όλα τα ξύλινα πρέκια των παραθύρων έκτος του ανοίγματος της εισόδου.  Όλη η εσωτερική επιφάνεια της τοιχοποιΐας δέχθηκε, έκτος από τις λίθινες επισκευές, την πρώτη στρώση επιχρίσματος ("το χοντρό"), η οποία σταθεροποίησε τα λαστιχάκια των ενεμάτων.

Οι παραπάνω επεμβάσεις αφορούσαν αποκλειστικά τον πύργο.  Οι εργασίες αργότερα επεκτάθηκαν αργότερα και στα υπόλοιπα κτίσματα του κελλίου.  Εξαίρεση αποτέλεσε το εργατόσπιτο, στο οποίο έγιναν οι απαραίτητες επισκευές για την στον ελάχιστο βαθμό ανεκτή διαβίωση του εργατοτεχνικού προσωπικού.

Η επέμβαση που έγινε στο Κελλίο το Καλοκαίρι του 1991 αποτέλεσε την πρώτη φάση του έργου: «Αποκατάσταση Καθίσματος (Κελλίου Μυλοποτάμου (Αγίου Ευσταθίου)», και αφορούσε εκτός από την στέγη και το μπαλκόνι του πύργου, την ανακατασκευή της στέγης, με τις πλέον απαραίτητες και επείγουσες εργασίες αποκατάστασης φέροντος οργανισμού, του αρχονταρικιού στο βόρειο μέρος του οποίου στεγάζεται και η εκκλησία του καθίσματος.

Συγκεκριμένα η στέγη του αρχονταρικιού που παρουσίαζε σοβαρό πρόβλημα εισροής των ομβρίων υδάτων με συνέπεια την ολίσθηση των σχιστοπλακών, τη διάβρωση του πετσώματος, την παραμόρφωση των ζευκτών και κατ' επέκταση τη διατάραξη της φέρουσας περιμετρικής λιθοκτιστής τοιχοποιΐας.

Τα πιο επικίνδυνα τμήματα ήταν:

    α) Η Ν.Α. γωνία η οποία για πολλά χρόνια διαποτίζετο με βρόχινα νερά και όπου είχε φυτρώσει συκιά με διάμετρο 20 εκατοστών.

    β) Στο νότιο τμήμα της περιμετρικής τοιχοποιΐας το οποίο είχε διαβρωθεί σε βαθμό που δεν μπορούσε να θεωρηθεί ως λιθοδομή με ασβεστοκονίαμα, αλλά ως ξερολιθιά.  Πρόβλημα επίσης παρουσίαζε και η δυτική τοιχοποιΐα, η οποία είχε διογκωθεί από την πλευρά της κουζίνας.

    γ) Η ανατολική πλευρά, όπου διαπιστώθηκε η ύπαρξη κατακορύφων διαμπερών ρωγμών, οι οποίες εκτιμήθηκαν ως επικίνδυνες.  Για οικονομικούς όμως λόγους δεν αντιμετωπίστηκαν σ' αυτή τη φάση, όπως και τα αρμολογήματα και τα ενέματα.  Οι εργασίες στο αρχονταρίκι κατά την πρώτη φάση περιέλαβαν την αποξήλωση όλης της στέγης, την καθαίρεση όλων των πληγωθέντων τμημάτων της αργιλολιθοδομής και ό,τι συνάπτεται με αυτήν.  Παράλληλα πραγματοποιήθηκαν ερευνητικές τομές για την αποκάλυψη τυχόν επεμβάσεων στη στέγη, οι οποίες καθόρισαν και την κατευθυντήρια γραμμή αποκατάστασης του τμήματος αυτού.

Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στην αποκατάσταση της θολωτής κατασκευής η οποία είχε υποστεί μεγάλες διαταραχές, ενώ σε ορισμένα σημεία είχε πλήρως καταρεύσει.

Πολύ σοβαρό πρόβλημα για τις οικοδομικές εργασίες στο κελλίο, όπως και σε όλα τα μνημεία του Αγίου Όρους, αποτελεί η έλλειψη οικονομικών πόρων του Κέντρου Διαφύλαξης Αγιορείτικης Κληρονομιάς (Κε.Δ.Α.Κ.).  Με μεγάλη δυσκολία εξασφαλίστηκαν για το 1990 13.000.000 δραχμές.  Μεγάλες δυσκολίες επίσης υπάρχουν στην προμήθεια και μεταφορά παραδοσιακών οικοδομικών υλικών (ξερής ξυλείας καστανιάς, πέτρας, σχιστόπλακας, θηραϊκής γης κλπ.), ενώ τα εργατικά είναι αυξημένα κατά 50% και σε ορισμένες εργασίες κατά 80% σε σχέση με τις τιμές στα πλησιέστερα αστικά κέντρα.

Το χειμώνα 1991-92 πραγματοποιήθηκε συνοπτικής αντιμετώπισης των προβλημάτων του κελλίου (ολοκληρωμένη μελέτη συνόλου), η οποία σε αδρές γραμμές θα περιέλαβε:

    α) Την από στατικής πλευράς αποκατάσταση όλων των πληγωθέντων τμημάτων του κελλίου.

    β) Την μορφολογική αποκατάσταση του κελλίου.

    γ) Την δημιουργία λειτουργικών χώρων σύμφωνα με τις σημερινές ζωτικές ανάγκες των μοναχών.

                [ Home ] [ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ] [ IMAGE GALLERY ]

Copyright © 2001 MOUNT ATHOS MYLOPOTAMOS
Last modified: Δεκεμβρίου 31, 2001. For the best performance of this site we recommend that you use Microsoft Internet Explorer or Netscape ver. 6.

This page is designed and maintained by Raktivan Web Solutions ®